2015 – Procesy digitalizacji i cyfrowej rewitalizacji filmowych zbiorów audiowizualnych na przykładzie działań Telewizji Polskiej S.A.
Procesy digitalizacji i cyfrowej rewitalizacji filmowych zbiorów audiowizualnych na przykładzie działań Telewizji Polskiej S.A.
Starzenie się taśmy filmowej jest procesem naturalnym i nieodwracalnym, nie można go zatrzymać, można go tylko opóźnić, poprzez stworzenie określonych warunków przechowywania, które stanowią dość kosztowny element kosztów procesów archiwizacji i digitalizacji zasobów audiowizualnych (pomieszczenia, specjalistyczne regały, klimatyzacja, energia elektryczna itp.).
Digitalizacja i cyfrowa rewitalizacja dzieł filmowych to proces, który pozwala zachować dzieła znakomitych twórców dla przyszłych pokoleń w możliwie najlepszej jakości. Realizując te procesy hołdujemy zasadzie: zachować dla przyszłości w najlepszej jakości.
Proces digitalizacji materiału filmowego zapisanego na taśmach światłoczułych 35 mm lub 16 mm polega na przeniesieniu analogowej treści audiowizualnej, zarejestrowanej na emulsji światłoczułej do domeny cyfrowej, a następnie wykonaniu szeregu operacji technologicznych niezbędnych do edycji materiału dla potrzeb archiwizacyjnych, emisyjnych lub dalszych faz procesu np. bardzo pracochłonnego procesu poklatkowej rekonstrukcji cyfrowej obrazu
i remasteringu dźwięku.
Proces digitalizacji materiałów filmowych realizowany jest w 4 zasadniczych etapach :
- przygotowanie materiału filmowego,
- proces skanowania (digitalizacji),
- proces obróbki cyfrowej materiału po digitalizacji,
- proces edycji materiału cyfrowego na nośniki z zapisem cyfrowym wg obowiązujących standardów.
Proces digitalizacji poprzedza wybór i analiza techniczna najlepszych materiałów filmowych spośród dostępnych w archiwum Filmoteka ODiZP oraz analiza zasobów i możliwości pozyskania materiałów z Filmoteki Narodowej. Jest to o tyle ważne, że jakość wyjściowego materiału filmowego ma istotny wpływ na rezultaty procesu digitalizacji.
Przykładowy opis wstępny stanu zachowania obrazu:
a) Niestabilność obrazu:
np.ogólnie obraz dość stabilny, ale na większości sklejek pojawia się skok i niestabilności,
– obraz wymaga stabilizacji.
b) Zaśnieżenie – jasne:
np.średnie, wzmożone miejscowo.
c) Plamy:
np. pojedyncze małe, średniej wielkości plamy,
d) Sklejki:
np. główną wadą sklejek w całym filmie jest destabilizacja obrazu w ich rejonie.
Pojawiają się także błyski ślady kleju i zniekształcenia obrazu w obrębie podklejenia, miejscami ślady po naprawach manualnych – do usunięcia.
e) Rysy stałe i na pojedynczych klatkach występują wraz z ogólnym zaśnieżeniem.
g) Znaki przejściowe (końca aktu).
W ramach przygotowania materiału filmowego do digitalizacji, negatyw filmu, a jeśli go nie ma, to taśma pozytywowa, kontrnegatyw, duppozytyw itp. czyli nośnik światłoczuły
z zarejestrowaną treścią audiowizualną, przygotowywany jest pod względem technologicznym. Taśma filmowa jest czyszczona z zabrudzeń i zanieczyszczeń
w czyszczarkach ultradźwiękowych, naprawiane są uszkodzenia perforacji , sklejki, doklejane blanki oraz synchronizacja obrazu z dźwiękiem. Czynności te są nieodzowne, aby materiał można było bezpiecznie odtworzyć w telekinie/skanerze i kontynuować proces digitalizacji.
Podstawowym zadaniem procesu skanowania (digitalizacji) jest wierne przeniesienie charakterystycznych cech treści obrazu zarejestrowanego na materiale światłoczułym do postaci obrazu cyfrowego. Proces ten nie zmienia treści i struktury pierwotnego zapisu na
taśmie filmowej. Otrzymany obraz cyfrowy materiału filmowego zapisywany jest na dyskach macierzy, a następnie poddawany obróbce przez wysokokwalifikowanych specjalistów (realizatorzy techniczni efektów specjalnych), przy wykorzystaniu specjalistycznych narzędzi, zarządzanych dedykowanymi programami informatycznymi.
Rys.1. Schemat blokowy idei digitalizacji analogowych materiałów filmowych( zapisanych na taśmie filmowej światłoczułej.
Materiały filmowe po digitalizacji trafiają z powrotem do archiwum Filmoteka ODiZP lub archiwum Filmoteki Narodowej, gdzie są składowane w optymalnych warunkach techno-klimatycznych, przewidzianych normami dla tego typu materiałów. Po zakończeniu procesu digitalizacji, taśma filmowa jest zwijana w taki sposób, aby nie była zbyt napięta, a jej brzegi były równo nawinięte na rolkę. Sposób składowania taśm filmowych, szczególnie tych o dużej średnicy nawoju (dużej ilości mb.) jest też ważnym elementem gwarantującym bezpieczeństwo przechowywania. Taśma filmowa jest zamykana w szczelnym opakowaniu i ustawiana na półkach archiwum Filmoteka ODiZP, w pozycji poziomej, nie więcej niż sześć opakowań, jedno na drugim.
W odróżnieniu od digitalizacji, proces cyfrowej rekonstrukcji poklatkowej obrazu filmowego jest znacznie bardziej skomplikowany i bogatszy o dodatkowe czynności i operacje technologiczne. Digitalizacja połączona z cyfrową rewitalizacją dzieła filmowego to proces żmudny, pracochłonny a tym samym długotrwały. Czas trwania tego procesu zależy od stopnia degradacji wyjściowego materiału filmowego (uszkodzenia emulsji światłoczułej – odpryski emulsji, rysy, fluktuacje gęstościowe, błędy w procesie przygotowania duplikatów np. napisów początkowych i końcowych, skurcz taśmy filmowej itd.), długości filmu – ilości klatek filmowych (1 sekunda to 25 klatek filmowych) oraz standardu przyjętej rozdzielczości rekonstrukcji cyfrowej – SD TV, HD TV, 2K 4K. Ilość uszkodzeń pojedynczych klatek filmowych może wahać się od kilku, kilkunastu do kilkuset, co w prostym przeliczeniu daje wynikowe czasy rekonstrukcji 1 klatki filmowej, od kilkunastu sekund do nawet kilkunastu minut. W efekcie przeciętny okres rekonstrukcji obrazu filmu waha się od kilku do kilkunastu,
a nawet kilkudziesięciu tygodni. W odniesieniu do serialu nawet rok.
Dla przykładu, proces digitalizacji i rekonstrukcji opracowanego przez ODiZP serialu telewizyjnego Chłopi w reżyserii Jana Rybkowskigo (1972) zajął Zespołowi Wydziału Digitalizacji i Rekonstrukcji ODiZP aż 4 502 godzin, w tym pracochłonność poszczególnych, najbardziej istotnych czynności i operacji procesu technologicznego wyniosła:
- skanowanie: 399 godzin (relacja czas trwania filmu do czasu skanowania wyniosła ok. 1:36),
- cyfrowa, poklatkowa rekonstrukcja obrazu : 2 484 godzin (relacja czas trwania filmu do czasu skanowania wyniosła ok. 1: 226),
- korekcja barwna (kreacja barwowa, wyrównanie tonalne obrazu): 596,5 godzin,
- montaż: 235,5 godzin,
- kwalifikacja i weryfikacja materiału: 198 godzin,
- nagrania/operacje na plikach/konwersje: 425,5 godzin,
- finalne zgrania materiałów audiowizualnych z ich przeglądem: 66 godzin,
- rekonstrukcja i mastering dźwięku: 64 godziny.
Relacja pracochłonności całego procesu cyfrowej rewitalizacji 13 odcinków serialu Chłopi w stosunku do czasu trwania filmu wyniosła jak 1: 410.
Cyfrowa rewitalizacją i rekonstrukcja obrazu filmu, poprzedzona jego digitalizacją, to żmudny i wieloetapowy proces technologiczny. Punktem wyjścia do procesu rewitalizacji cyfrowej materiału filmowego, zapisanego na taśmach filmowych 35 mm lub 16 mm, jest wspomniany i opisany wcześniej proces digitalizacji (skanowania) z poprzedzającym go wcześniej procesem przygotowania taśm.
Drugim istotnym etapem procesu rewitalizacji cyfrowej filmów jest wstępna korekcja barwna obrazu. To proces z udziałem specjalisty kolorysty, który wypracowuje tzw. bestlight obrazu, aby w dalszej fazie procesu technologicznego, już z udziałem i pod nadzorem twórcy filmu, przeważnie autora zdjęć, wypracować ostateczną (finalną) korekcję barwną filmu.
Po korekcji barwnej następuje najdłuższy i najbardziej czasochłonny proces, który obejmuje:
eliminowanie drgań kamery, usuwanie migotania obrazu (tzw. deflicker), usuwanie falowania obrazu (warp), stabilizację, a także likwidację widoczności sklejek i znaczników końca aktów. Eliminowane są też uszkodzenia mechaniczne i zanieczyszczenia powstałe
w wyniku użytkowania taśmy filmowej: rysy, włosy, pyłki, przerwania taśmy, przebarwienia. Na tym etapie wyrównywany jest także poziom ziarna w obrazie.
Z tego materiału cyfrowego (obrazu cyfrowego) filmu po rekonstrukcji powstaje master cyfrowy 2K – kopia wyjściowa w formacie DPX. Z tak powstałej wersji dopiero powstają wszystkie wzorcowe, cyfrowe kopie eksploatacyjne – wzorzec dla telewizji w standardzie SD TV i HDTV, do edycji na nośnikach Blu–Ray, DVD, dla Internetu, a także DCP dla kin.
Operacje i czynności technologiczne w procesie digitalizacji i rewitalizacji cyfrowej filmów obejmują procesy:
- digitalizacja ścieżki dźwiękowej filmu,
- skanowanie obrazu w rozdzielczości 4K/2K – skaner LaserGraphics-Director,
- przeskalowanie materiału cyfrowego do rozdzielczości 2 K ( urządzenie Phoenix Finish System),
- opracowanie tzw. bestlight obrazu, wstępna korekcję barwna( urządzenie/system
Nucoda), - odziarnianie obrazu (urządzenie Dark Energy),
- wstępna stabilizacja obrazu ( urządzenie Phoenix),
- rekonstrukcja cyfrowa, poklatkowa (PFClean + Revival i Phoenix + DSR Nova)
w rozdzielczości obrazu 2K lub HD TV,
- usuwanie Flicker’ów (tj. niwelowanie migotania) i precyzyjna stabilizacja obrazu –(urządzenia Revival daVinci),
- kreacja barwna finalna (– system Nucoda,
- przeformatowanie obrazu do formatu 16:9,
- liczne eksporty materiału z poszczególnych urządzeń i stacji roboczych maszyn,
- conforming – synchronizacja obrazu z dźwiękiem,
- rekonstrukcję cyfrowa dźwięku,
- edycję materiałów końcowych nagranie na nośnikach w obowiązujących formatach
standardów telewizyjnych
Opcjonalnie, w zależności od potrzeb, realizowane mogą być dodatkowe czynności procesu digitalizacji i rekonstrukcji materiałów filmowych takie jak:
– przygotowanie wersji w standardzie DCP, dla potrzeb emisji pokazowej w kinie,
– przygotowanie materiałów do authoringu (do edycji na płytach DVD lub Blu-Ray).
Schemat blokowy procesu digitalizacji i rekonstrukcji materiałów filmowych zapisanych na taśmach światłoczułych 16 i 35 mm, realizowany w Wydziale Digitalizacji i Rekonstrukcji ODiZP przedstawia sie następująco:
Układ obszaru technologicznego procesu cyfrowej rewitalizacji:
Rys. 2. Schemat blokowy obszaru technologicznego Wydziału Digitalizacji i Rekonstrukcji Ośrodka Dokumentacji i Zbiorów Programowych Telewizji Polskiej obrazujący przebieg procesu digitalizacji zasobów analogowych (materiałów filmowych zapisanych na taśmie światłoczułej) z wyszczególnieniem rekonstrukcji obrazu.
Skaner LaserGraphics -Director jest urządzeniem zaprojektowanym do digitalizacji materiałów analogowych tj. skanowania archiwalnych materiałów filmowych. Zainstalowany w nim, na licencji przez firmy Kodak, moduł automatycznego usuwania rys oraz zanieczyszczeń taśmy filmowej umożliwia skanowanie bardzo zniszczonych materiałów filmowych z zachowaniem najwyższej jakości obrazu. Większość drobnych (czyli najtrudniejszych w późniejszym procesie poklatkowej rekonstrukcji) uszkodzeń usuwana jest już w procesie skanowania, co zdecydowanie przyspiesza prace rekonstrukcyjne. Urządzenie pracuje w rozdzielczościach HD /2K i 4K skanując z 16-to bitową głębią dając w efekcie doskonałej jakości obraz cyfrowy. Sam skaner ze względu na specyfikę działania tego typu urządzeń nie umożliwia wykonania korekcji barwnej.
Foto 1. Skaner LaserGraphic-Director
Foto 2. Telekino Cintel Millenium II
Prace związane z rewitalizacją filmu – to długotrwały proces technologiczny, wymagający specjalistycznego sprzętu, ale przede wszystkim umiejętności praktycznej i wiedzy z zakresu techniki filmowej, telewizyjnej i informatycznej.
Łączenie tych szczególnych umiejętności pracowników ( realizatorzy techniczni efektów specjalnych ) z możliwościami technologicznymi daje efekt synergii w postaci doskonałej jakości rezultatu jakim jest film w nowej cyfrowej odsłonie, w wysokiej rozdzielczości obrazu HD TV, w formacie 16:9.
Ze względu na cel rewitalizacji obrazu filmowego, podczas procesu restauracji powinny zastosowane być urządzenia i oprogramowanie, przeznaczone do pracy z archiwalnym materiałem filmowym, które pozwalają na pełną kontrolę rezultatu i nie wywołują powstawania artefaktów graficznych i fonicznych w wyniku błędnie użytego algorytmu.
Celem rewitalizacji cyfrowej filmu jest wytworzenie cyfrowej kopii wzorcowej pełniącej rolę cyfrowej kopii archiwalnej i dalsze wytworzenie z niej kopii w określonych formatach zapisu. Podstawowym zadaniem procesu rekonstrukcji jest usunięcie uszkodzeń i nieprawidłowości w obrazie i dźwięku powstałych na skutek upływu czasu i eksploatacji.
Finalny efekt rewitalizacji cyfrowej nie powinien zmienić charakterystycznych cech obrazu zarejestrowanego na materiale światłoczułym pod względem barwnym i faktury ziarna, a w szczególności nie powinien powodować zniekształceń obrazu wywołanych nieprawidłowo sparametryzowanymi cyfrowymi narzędziami wykorzystanymi do usuwania uszkodzeń.
Podczas ustalania parametrów rewitalizacji cyfrowej filmów analogowych uwzględnia się wszelkie informacje referencyjne co do nasycenia barwnego, gęstości optycznej, gammy i kontrastu.
Rekonstrukcja obrazu w procesie rewitalizacji cyfrowej dotyczy:
a. Stabilizacji obrazu.
b. Usunięcia zadeszczeń i stałych rys.
c. Usunięcia zaśnieżeń.
d. Usunięcia zniekształceń i plam w obrębie sklejek.
e. Usunięcia znaków przejściowych (końca aktu).
Rewitalizacja cyfrowa dzieła filmowego z korekcją barwową oraz przeformatowaniem obrazu standardu do 16:9 odbywa się zawsze przy obecności twórcy lub gdy jest to niemożliwe, w obecności Operatora wskazanego przez Stowarzyszenie Filmowców Polskich lub Stowarzyszenia Autorów Zdjęć Filmowych (PSC).
Przykładowo, przy rekonstrukcji cyfrowej filmu „Pan Wołodyjowski”, operator Jacek Petrycki ( Członek Polskiej Akademii Filmowej ), który zastąpił w roli Konsultanta innego, nie żyjącego już operatora filmowego – Jerzego Lipmana.
W przypadku rewitalizacji warstwy dźwiękowej filmów archiwalnych, rekonstrukcja polega na usuwaniu różnego rodzaju trzasków, szumów, przydźwięków, zaników, wzbudzeń itp., a także skorygowaniu (wyrównaniu) dynamiki i barwy dźwięku oraz błędów synchronizacji. Zdarza się też, że współczesne materiały filmowe posiadają wielościeżkowe nagrania, które dla potrzeb programowych w telewizji nadającej dotychczas w standardzie SD TV (720×576) nie były eksploatowane. Przygotowując wersję cyfrową filmu w standardzie HD TV (1920×1080), na bazie posiadanych, wyjściowych materiałów dźwiękowych, opracowany zostaje w możliwie najlepszej jakości dźwięk, o ile to możliwe, nawet w standardzie 5.1. Podobnie, jak w przypadku korekcji barwnej i przeformatowania obrazu, finalne opracowanie dźwięku zmieniające koncepcję artystyczną dzieła, wymaga konsultacji z twórcą (twórcami) ścieżki dźwiękowej. Staramy się jednak nie ingerować w warstwę artystyczną dźwięku .
Proces rewitalizacji cyfrowej dźwięku filmu obejmuje następujące działania:
- Wgranie ścieżki dźwiękowej filmu do komputerowego systemu edycji dźwięku (ProTools, Pyramix) – import odpowiednich plików dźwiękowych i wizyjnych lub przegranie treści z taśmy Digital Betacam.
- Usuwanie i korekcja niepożądanych artefaktów dźwiękowych (trzasków, przydźwięków, nadmiernych szumów, impulsów łączenia aktów, scen, wyciętych klatek filmu itp.) wynikających z ówczesnych ograniczeń technologii zapisu (taśma magnetyczna, zapis optyczny), przechowywania materiałów archiwalnych, pierwotnego i wtórnego montażu filmu.
- Optymalizacja i korekcja możliwych do usunięcia błędów synchronizacji dźwięku i obrazu (dźwięk 100%, postsynchrony).W przypadku ścieżki dźwiękowej filmu zmiksowanej pod kątem dalszej projekcji kinowej ( klat karz 24 fps) – optymalna kompresja dźwięku w celu dopasowania do potrzeb telewizyjnych.
- Korekcja poziomu głośności ścieżki dźwiękowej do wartości -23 LUFS, zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie standardami i normami .
- Przekazanie przetworzonej ścieżki dźwiękowej w postaci pliku w formacie wave lub nagrania na taśmie Digital Betacam na stanowisko conformingu Wydziału Digitalizacji i Rekonstrukcji.
- Zgranie synchroniczne warstwy dźwiękowej i wizyjnej (conforming).
- Edycja nośników o określonych formatach zapisów tj. nagranie kompletnego (po digitalizacji i rekonstrukcji) materiału filmu na nośniki magnetyczne HDCAM, HDCAM SR i Digital Betacam, zgodnie z obowiązującymi standardami i przekazanie gotowych audycji do Archiwum-Wideoteka.
Schemat blokowy procesu digitalizacji dźwięku z analogowych materiałów filmowych zapisanych na nośnikach optycznych, realizowany w Wydziale Digitalizacji i Rekonstrukcji ODiZP przedstawia się następująco :
Przykłady cyfrowej rekonstrukcji obrazu filmowego zapisanego na taśmie światłoczułej .
PRZED REKONSTRUKCJĄ PO REKONSTRUKCJI
Foto1. Przykład kadru z filmu Jerzego Antczaka „Chopin pragnienie miłości” pokazującego różnicę jakości obrazu i efektu przed rekonstrukcją i po rekonstrukcji cyfrowej obrazu.
-uszkodzenie mechaniczne klatki filmowej,
-wyrównanie tonalne –kreacja barwowa jako zamierzony cel, nadzorującego rekonstrukcję obrazu Konsultanta/ Operatora .
PO REKONSTRUKCJI PRZED REKONSTRUKCJĄ
Foto3. Przykład kadru z filmu Jerzego Passendorfera „ Janosik ” (1973r.) pokazującego różnicę jakości obrazu i korekcji barwno-tonalnej oraz przeformatowania z kadru 4:3 do standardu 16:9; przed i po. frowej.
Dylematy cyfrowej rewitalizacji filmów.
O rezultacie ostatecznym procesu cyfrowej rewitalizacji filmów nie decyduje tylko jakość materiału wyjściowego, chęć i nastawienie na dążenie do umownego ideału dzieła, wiedza poparta praktyką i doświadczeniem czy też umiejętności obsługi narzędzi informatycznych lecz inne, nie mniej istotne uwarunkowania .
Równie istotnymi czynnikami wpływającymi na efekt jest czas i możliwości ekonomiczne.
Case study 1 : cyfrowa rewitalizacja serialu przyrodniczego „Tętno pierwotnej puszczy” zarejestrowanego na taśmie filmowej 16 mm w 1995r.
Reż. Jan i Bożena Walencikowie
Zdjęcia –Jan Walencik i Krystian Matysek
Muzyka- Ireneusz Dreger
Lektor: Krystyna Czubówna
Taśma 16 mm –Długość taśm : 1 605 mb/3 210 mb.
Ilość aktów : 15/30 ( rolki filmowe A i B )
Ilość klatek filmowych : 225 tysięcy
Czas trwania 5 odcinków serialu : 150 minut
Gatunek filmowy : | Dokumentalny, Przyrodniczy |
Serial Tętno pierwotnej puszczy to film opowiadający o przyrodzie Puszczy Białowieskiej i o tym jaki wpływ człowiek ma na ten unikatowy zespół leśny. Autorzy filmu pokazują w jaki sposób zahamować proces dewastacji środowiska naturalnego.
Nadzór merytoryczny i konsultacje nad rewitalizacją – Jan Walencik
Digitalizacja filmu-Tomasz Kalisz
Kreacja barwowa- Barbara moRgan Konopka
Remastering dźwięku- Krzysztof Kasiński
Rekonstrukcja obrazu –Zespół Wydziału Digitalizacji i Rekonstrukcji ODiZP Telewizji Polskiej .
Pierwsze prace nad rewitalizacją cyfrową rozpoczęte były już 07.01.2014 ( ustalenia z Twórcą filmu dotyczące wstępnej kreacji tonalnej, przeformatowania obrazu z 4:3 do 16:9, rewitalizacji napisów
w czołówce i tyłówce filmu, efektów specjalnych, ….) ; dalsze prace wznowione zostały od 10 września 2014r. i zakończone ostatecznie przekazaniem ostatnich odcinków serialu 4 grudnia 2014r.
Całkowity czas pracy nad nową cyfrowa wersją serialu wyniósł około 1.682,5 godzin
Pracochłonność poszczególnych czynności i operacji technologicznych :
Skanowanie: 81,5 godzin
Cyfrowa poklatkowa rekonstrukcja obrazu : 901 godzin
Korekcja barwna ( kreacja barwowa, wyrównanie tonalne obrazu) : 338 godzin
Montaż : 86 godzin
Kwalifikacja i weryfikacja materiału: 6 godzin
Nagrania/operacje na plikach/konwersje : 208 godzin
Finalne zgrania materiałów audiowizualnych z ich przeglądem: 8,5 godzin
Rekonstrukcja i mastering dźwięku: 30 godzin
Organizacja i szkolenia 18,5 godzin
Efekty specjalne : 5 godzin
Relacja czas trwania filmu a czas skanowania 1:32,6
Relacja czas trwania filmu a czas rekonstrukcji obrazu 1: 360,4
Relacja czas trwania filmu a czas rewitalizacji ogółem 1: 651
Cały serial , z małymi przerwami, realizowano filmowo około 3 lata
„Smak Białowieskiego miodu”- książka o tym jak powstawał serial Tętno Pierwotnej Puszczy
Case study 2 : cyfrowa rewitalizacja fabularyzowanego serialu przyrodniczego „Saga prastarej puszczy ” zarejestrowanego na taśmie filmowej.
Rekonstrukcja i rewitalizacja “Sagi prastarej puszczy” jest projektem bezprecedensowym na skalę Polski.
W tym szczególnym wypadku to rzeczywiście powtórna konstrukcja, częściowa postprodukcji serialu tym razem w wysokiej rozdzielczości obrazu.
Serial wyprodukowany dla telewizji w 2007 roku ale nigdy nie miał ściętego negatywu.
Po zeskanowaniu wybranych materiałów filmowych w SD TV miał miejsce montaż już w postaci cyfrowej.
Teraz, dla uzyskania całości filmu w wysokiej rozdzielczości obrazu ( HD TV) konieczne było powtórne skanowanie negatywów.
10 odcinków serialu zostało powtórnie zmontowanych i złożonych na bazie uzupełniających się EDL’i.
Warto zaznaczyć, że rolek na których znajdował się ten materiał było 468! podczas gdy standardowo film składa się z kilku rolek jednoaktowych, czyli około 10 minutowych
Fakt braku istnienia ściętego negatywu niesie ze sobą konkretne konsekwencje dla organizacji i przebiegu procesu cyfrowej rewitalizacji ( rekonstrukcji, kreacji barwnej, przeformatowania obrazu i remasteringu dźwięku ) są to również czynniki pozytywne:
-brak znaków startowych (nigdy nie było kopii pozytywowych)
-niewiele odprysków uszkodzeń mechanicznych związanych z wielokrotnym przechodzeniem filmów przez elementy mechaniczne telekina i skanera.
Było jednak kilka czynników, związanych ze środkami artystycznymi, przy których konieczna była skrupulatność specjalisty conformingu. Chodzi tu o bardzo częste manipulacje czasem, nielinaearne zwolnienia ruchu a czasem i odwrócenie biegu zdarzeń.
Skaner w tym wypadku nie jest w stanie właściwie interpretować EDL’a i wiele ujęć musiało być skanowanych 3krotnie.
Twórcy serialu używali kilku formatów negatywów: super 16 mm natywnie w proporcjach 16×9, standardowe 16 mm w formacie 4×3 i niecodziennie użycie 16 mm dwustronnie perforowane, naświetlane jak 16×9, gdzie obraz widoczny jest nawet między perforacjami.
Materiały do serialu powstawały w ciągu dwóch dekad, pewne partie taśm mają niewiele ponad
8 lat, najstarsze ponad 20 lat (ujęcia wykorzystane również w innych filmach).
Materiały kręcono w zmiennych warunkach atmosferycznych i wywoływano w różnych warunkach technicznych .
Istniały wielkie różnice w ziarnistości materiałów poszczególnych formatów filmowych.
Proces odziarniania obrazu pozwoli uzyskać wrażenie jednolitej całości materiały . Wielką różnicę w odbiorze filmu przyniesie również stabilizacja obrazu.
Możliwości jakie daje system korekcji barwnej Nucoda dodadzą blasku nowej wersji w wysokiej rozdzielczości.
Korekcja barwna dopełnienia całego procesu rewitalizacji serialu “Saga prastarej puszczy”, która stała się już klasykiem filmu przyrodniczego.
Klatka filmowa przed rekonstrukcja obrazu
Klatka filmowa po cyfrowej rekonstrukcji obrazu
Foto 6. Przykład kadru z filmu dokumentalnego „ Saga prastarej puszczy” w reżyserii Jana i Bożeny Walencików pokazującego różnicę jakości obrazu po skanowaniu i cyfrowej rekonstrukcji obrazu do rozdzielczości HD TV. Rekonstrukcja obrazu z materiału filmowego , z prawej strony przed rekonstrukcją , z lewej po rekonstrukcji.
Podsumowując, proces cyfrowej rewitalizacji filmów zapisanych na taśmach filmowych światłoczułych to:
1 – przede wszystkim ludzie (kapitał intelektualny), którzy obsługują te skomplikowane urządzenia i realizują czynności wykonawcze procesu cyfrowej rewitalizacji filmów,
2 – to złożony proces technologiczny który wymaga ogromnych nakładów na infrastrukturę technologiczną (cyfrowe narzędzia pracy),
3 – przywracanie do życia dziel twórców i artystów a tym samym ich samych współczesnym i przyszłym
odbiorcom ,
4 – przywracanie nowego blasku dziełom filmowych, otrzymujemy lepszą jakość obrazu i dźwięku,
5 – ochrona zasobów dziedzictwa kulturowego przed nieuchronną degradacją treści audiowizualnej,
wynik benedyktyńskiej pracy wysokokwalifikowanej grupy pracowników Wydziału Digitalizacji i Rekonstrukcji Ośrodka Dokumentacji i Zbiorów Programowych oraz współpracy z Autorami Zdjęć lub Przedstawicielami Organizacji ( np. Stowarzyszenie Filmowców Polskich, PCS ) nadzorującymi stronę artystyczną ( korekcja barwna i przeformatowanie obrazu).
Stosowane w TVP S.A. procesy digitalizacji i rewitalizacji cyfrowej materiałów audiowizualnych są realizowane wg najlepszych standardów i praktyk, zgodnie z normami i procedurami obowiązującymi w tym zakresie a osiągnięte dzięki :
- wiedzy formalnej, doświadczeń praktycznych, opanowaniu technologii i narzędzi przez pracowników,
- śledzeniu na bieżąco zmian światowych technologii w zakresie digitalizacji rekonsteukcji,
- zakupom specjalistycznego, profesjonalnego sprzętu ,
- dobrej współpracy z Twórcami-Konsultantami nadzorującymi proces rewitalizacji cyfrowej filmów,
Rezultaty prac w postaci udostępnianych materiałów po digitalizacji i rewitalizacji cyfrowej, dzieła o wysokiej jakości obrazu i dźwięku, sprawiają , że filmy są przywracane ponownie do życia , w pełnym blasku a tym samym chronione przed degradacją.
Jerzy Kaźmierczak
Ośrodek Dokumentacji i Zbiorów Programowych
Telewizji Polskiej S.A.